این مرور، که با همکاری کارشناسان مستقل و بین‌المللی انجام شد، همچنین نشان داد که تفاوتی اندک یا عدم تفاوت بین تعداد افرادی که پس از واکسیناسیون دچار عوارض جانبی جدی شدند در مقایسه با افراد واکسینه نشده، وجود دارد.
محققان مطالعه مذکور به رهبری ایزابل بوترون (Isabelle Boutron)، پروفسور اپیدمیولوژی در دانشگاه سیته پاریس (Université Paris Cité) و مدیر کاکرین در فرانسه (Director of Cochrane France)، داده‌های منتشر شده را از ۴۱ کارآزمایی تصادفی‌سازی شده و کنترل شده پیرامون ۱۲ واکسن مختلف کووید-۱۹ آنالیز کردند، که شامل ۴۳۳۸۳۸ نفر در کشورهای مختلف در سراسر جهان بودند. آنها به ارزیابی قطعیت شواهد و خطر سوگیری (bias) در مطالعات مختلف پرداختند.
کارآزمایی‌ها، واکسن‌های کووید-۱۹ را با دارونما (placebo)، عدم دریافت واکسن، یا با یکدیگر مقایسه کرده، و پیش از ۵ نوامبر ۲۰۲۱ منتشر شدند. بیشتر آنها بیش از دو ماه طول نکشیدند.
این مرور نشان داد که واکسن‌های زیر در مقایسه با دارونما خطر ابتلا به کووید-۱۹ را کاهش داده یا احتمالا کاهش می‌دهند:
Pfizer/BioNTech, Moderna, CureVac COVID-19, Oxford-AstraZeneca, Janssen, Sputnik V (Gam-COVID-Vac), Sinopharm (WIBP CorV and BBIBP-CorV), Bharat (Covaxin), Novavax and Soberana 2 (Finlay-FR-2).
موارد زیر باعث کاهش یا احتمالا کاهش خطر ابتلا به بیماری شدید یا بحرانی می‌شوند:
Pfizer/BioNTech, Moderna, Janssen, Sputnik V, Bharat and Novavax.
علاوه بر این، واکسن‌های Janssen و Soberana 2 خطر مرگومیر به هر علتی را در بیمار احتمالا کاهش می‌دهند. در تمام کارآزمایی‌ها تعداد بسیار اندکی از موارد مرگومیر ثبت شد و بنابراین شواهد مربوط به مورتالیتی برای دیگر واکسن‌ها نامشخص است.
برای اکثر واکسن‌های تحت بررسی، افراد بیشتری در گروه واکسیناسیون در مقایسه با افرادی که هیچ واکسنی را نگرفته یا دارونما دریافت کردند، دچار عوارض جانبی موضعی یا موقتی شدند. از جمله این عوارض می‌توان به خستگی، سردرد، دردهای عضلانی، لرز، تب و حالت تهوع اشاره کرد. با توجه به عوارض جانبی بسیار نادر مرتبط با برخی از واکسن‌ها مانند ترومبوز، محققان دریافتند که ارائه گزارش از این رویدادها متناقض بوده، و تعداد رویدادهای گزارش‌شده در کارآزمایی‌ها بسیار کم بودند.
با توجه به وجود شواهدی مبنی بر اثربخشی این واکسن‌ها، محققان این سوال را مطرح می‌کنند که انجام بیشتر کارآزمایی‌های کنترل‌شده با دارونما اخلاقی هستند یا خیر. آنها پیشنهاد می‌کنند که مطالعات پژوهشی آینده واکسن‌های جدید را با واکسن‌هایی مقایسه کنند که پیش از این استفاده می‌شدند.
این مطالعه داده‌های موجود را تا نوامبر ۲۰۲۱ آنالیز کرد. از آن زمان، تجزیه‌و‌تحلیل‌ها به‌روز شده و هر دو هفته یک‌بار توسط COVID-NMA Initiative که نقشه‌برداری مستقیمی را از کارآزمایی‌های کووید-۱۹ ارائه می‌دهد، در دسترس عموم قرار می‌گیرند. مرور سیستماتیک پویا (living systematic review) از کارآزمایی‌های بالینی در پلتفرم COVID-NMA در دسترس محققان و سیاست‌گذاران قرار دارد. این امر محققان را قادر می‌سازد به‌روزترین شواهد را ارائه دهند تا بر اساس آن، انجام تحقیقات و تصمیم‌گیری‌های بیشتر را پیرامون پیشگیری و درمان کووید-۱۹ پایه‌گذاری کنند.
پروفسور بوترون معتقد است: «شواهد مربوط به واکسن‌های کووید-۱۹ دائما در حال تغییر و به‌روزرسانی هستند. همه چیز به قدری سریع پیش می‌رود که در زمان انتشار مرور کاکرین بعدی یا انتشار دیگر مقالات، این داده‌ها احتمالا قدیمی شده‌اند.» در حال حاضر بیش از ۶۰۰ کارآزمایی تصادفی‌سازی شده در مورد واکسن‌ها به ثبت رسیده، و حدود ۲۰۰ مورد از آنها در حال انتخاب و ورود شرکت‌کنندگان هستند. COVID-NMA تنها برنامه ابتکاری است که به نظارت بر شواهد در حال توسعه از کارآزمایی‌ها ادامه داده و بستری را برای محققان فراهم می‌کند تا تجزیه‌و‌تحلیل‌های خود را از طریق ابزار metaCOVID در وب‌سایت انجام دهند.
وی ادامه می‌دهد: «محققان، پزشکان و سیاست‌گذاران باید تصمیمات بسیار سریعی را در مورد اقداماتی که برای پیشگیری و درمان کووید-۱۹ لازم است، اتخاذ کنند. من امیدوارم که این پیش‌قدمی به آنها کمک کند تا به به‌روزترین شواهدی دسترسی داشته باشند که بر اساس آنها تصمیمات خود را پایه‌گذاری می‌کنند.»
- خلاصه به زبان ساده و مرور کامل را بخوانید
- چگونه در مورد واکسن‌ها صحبت کنید وقتی که متخصص نیستید: همکاری Lifeology و Cochrane
- Evidently Cochrane Blog: آیا واکسن‌های کووید-19 موثر و بی‌خطر هستند؟ شواهد جدید کاکرین
Full citation: Graña C, Ghosn L, Evrenoglou T, Jarde A, Minozzi S, Bergman H, Buckley BS, Probyn K, Villanueva G, Henschke N, Bonnet H, Assi R, Menon S, Marti M, Devane D, Mallon P, Lelievre J-D, Askie LM, Kredo T, Ferrand G, Davidson M, Riveros C, Tovey D, Meerpohl JJ, Grasselli G, Rada G, Hróbjartsson A, Ravaud P, Chaimani A, Boutron I. Efficacy and safety of COVID-19 vaccines. Cochrane Database of Systematic Reviews TBD, Issue TBD. Art. No.: CD015477. DOI: 10.1002/14651858.CD015477.
درباره کاکرین
کاکرین یک شبکه جهانی مستقل متشکل از محققان، متخصصان، بیماران، مراقبان و افراد علاقه‌مند به حوزه سلامت است. کاکرین مرورهایی را از مطالعاتی تهیه می‌کنند که از طریق پژوهش، بهترین شواهد موجود را ارائه می‌دهند تا تصمیم‌گیری آگاهانه در حوزه سلامت را آسان‌تر کند. به این مرورها، مرور‌های سیستماتیک گفته می‌شود. کاکرین یک سازمان غیرانتفاعی است که در آن همکارانی از بیش از ۱۳۰ کشور با همکاری یکدیگر در حال تولید اطلاعات سلامت معتبر و قابل دسترس هستند، و مستقل از حمایت‌های مالی و تضاد منافع می‌باشد. کار ما به عنوان یک استاندارد طلایی بین‌المللی برای اطلاعات با کیفیت بالا و قابل اعتماد شناخته شده است.. https://www.cochrane.org/
اگر روزنامه‌نگار یا عضو مطبوعات هستید و مایلید هشدارهای خبری را قبل از انتشار آنلاین دریافت کنید یا جهت هماهنگی برای مصاحبه با یک نویسنده، لطفاً با دفتر مطبوعاتی کاکرین تماس بگیرید: Cochrane press office -pressoffice@cochrane.org.
شنبه ۵ آذرماه ۱۴۰۱