یک سرمقاله جدید کتابخانه کاکرین خواستار اجرای جهانی سریع‌تر استفاده از سولفات منیزیم (magnesium sulphate) پیش از زایمان برای نوزادان نارس شده‌است.
مرور اخیر کاکرین تأیید کرده‌است که تزریق سولفات منیزیم به زنان در خطر زایمان زودرس می‌تواند از ابتلای نوزادان آنها به فلج مغزی جلوگیری کند. هزینه این دارو در انگلستان تقریباً ۵ پوند (معادل ۶/۵۰ دلار) برای هر دوز است و برای تزریق ایمن آن به مادر، بستری در بیمارستان و پرسنل مجرب مورد نیاز است. سرمقاله جدید کتابخانه کاکرین خواستار اجرای وسیع‌تر و عادلانه‌تر این مداخله است، زیرا همچنان در سراسر جهان به طور یکنواخت در دسترس نیست.
اولین مرور کاکرین که نشان داد سولفات منیزیم از نوزادان نارس در برابر فلج مغزی محافظت می‌کند، در سال ۲۰۰۹ منتشر شد و به‌روزرسانی اخیر شامل کارآزمایی‌های بالینی جدیدتری است که این یافته را بیشتر تأیید می‌کند. از سال ۲۰۱۵ سازمان جهانی بهداشت (WHO) این دارو را برای زنان در معرض خطر زایمان زودرس قبل از ۳۲ هفته بارداری توصیه کرده‌است، اما اجرای آن همچنان در بسیاری از مناطق چالش‌برانگیز است.
دانستن اینکه کدام مداخلات مؤثر هستند تنها بخشی از مسیر است، زیرا اجرای مداوم آنها در سیستم‌های پیچیده بهداشتی حائز اهمیت است. پس از مشاهده نتایج این مرور، کارن لوایت (Karen Luyt)، متخصص نوزادان، مصمم شد تا اطمینان حاصل کند که این مداخله نجات‌بخش به همه مادران واجد شرایط در سراسر انگلستان ارائه می‌شود؛ شامل تمام زنانی که قبل از هفته ۳۰ یا برخی که بین ۳۰ تا ۳۳ هفته بارداری بسته به عوامل بالینی، وارد مراحل زایمان می‌شوند.
کارن لوایت، استاد طب نوزادی در دانشگاه بریستول (the University of Bristol)، می‌گوید:« زایمان زودرس مهمترین علت آسیب مغزی و فلج مغزی با تأثیر مادام‌العمر بر کودکان و خانواده‌ها است. هنگامی که متاآنالیز کاکرین در سال ۲۰۰۹ منتشر شد، متوجه شدم زمانی که سولفات منیزیم به مادرانی دچار زایمان زودرس شده‌اند داده می‌شود، بسیار تأثیرگذار است. اولین درمان نوروپروتکتیو مؤثر برای نوزادان نارس که حدود ۳۰ درصد فلج مغزی را کاهش می‌دهد. ما اولین استفاده‌کنندگان این درمان در بیمارستان سنت مایکل، یک بیمارستان دانشگاهی (St Michael’s Hospital, University Hospitals Bristol & Weston NHS Trust)، بودیم.»
من در سال۲۰۱۴ متوجه شدم که این درمان بالقوه تأثیرگذار بر زندگی - علی‌رغم شواهد سطح بالا در ارتباط با تأثیر محافظت‌کنندگی از نوزادان نارس در برابر آسیب مغزی و متعاقب آن فلج مغزی- به‌طور گسترده در انگلستان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. بودجه حمایتی با عنوان چالش شواهد به بالین (Evidence to Practice Challenge) از شبکه نوآوری سلامت غرب انگلستان (West of England Health Innovation Network) به من تعلق گرفت و پروژه PReCePT متولد شد. هدف ما این بود که به هر مادر واجد شرایط زایمان زودرس حق انتخاب دریافت سولفات منیزیم را بدهیم و هر نوزاد نارس این شانس را داشته باشد که با پتانسیل کامل رشد کند.
«همکاری گروهی در PReCePT توانست شکاف بین شواهد و بالین در انگلستان را پرکند و به برابری سلامت برای نوزادانی که در محروم‌ترین مناطق از نظر اقتصادی-اجتماعی زندگی می‌کنند دست یابد و پایه شواهدی را برای اجرای موفقیت‌آمیز مداخلات پری‌ناتال در آینده ایجاد کند.»
پس از مکاتبه با نویسندگان کاکرین، کارن (Karen) از طریق برنامه‌ای به نام پیشگیری از فلج مغزی در زایمان زودرس (PReCePT; prevention of cerebral palsy in pre-term labour)، این یافتهها را در بیمارستان خود اجرا کرد. این برنامه که با پشتیبانی شبکه نوآوری سلامت غرب انگلستان و به صورت مشترک توسط والدین و کارکنان بخش زایمان طراحی شده‌است ابزارها و آموزش‌های عملی را برای اطمینان از ارائه سولفات منیزیم به مادران واجد شرایط ارائه می‌دهد.
داستان یک خانواده: الی سالزبری و کورمک
یکی از اولین زنانی که از طریق این برنامه سولفات منیزیم دریافت کرد، الی سالزبری (Elly Salisbury) بود. او دارو را زمانی که پسرش کورمک (Cormac) را که اکنون پسری ۱۱ ساله و سالم است باردار بود، دریافت کرد.
الی می‌گوید: «این مرا سرشار از غرور و شادی می‌کند که به لطف برنامه PReCePT، سولفات منیزیم به همه مادرانی که در موقعیت من در سراسر انگلستان هستند، ارائه می‌شود. پشت هر تزریق سولفات منیزیم، یک پسر یا دختر کوچک، درست مثل کورمک، و یک خانواده، درست مثل خانواده ما وجود دارد. هر خانواده‌ای سزاوار این شانس است که در هر کجای دنیا این دارو را دریافت کند. امیدوارم سیستم‌های بهداشتی در سراسر جهان از موفقیت PReCePT الهام بگیرند تا آن را به واقعیت تبدیل کنند.»
پس از گسترش موفقیت‌آمیز این برنامه به هر پنج تراست (trusts) در غرب انگلستان، شبکه نوآوری سلامت اکنون آن را به تمام واحدهای زایمان NHS در انگلستان ارائه کرده‌است. بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳، سولفات منیزیم به ۱۴۲۷۰ زن واجد شرایط در سراسر کشور داده شد که در نتیجه آن حدود ۳۸۵ مورد فلج مغزی کمتر رخ داد.
انتشار و تأثیر در سطح ملی
استفاده گسترده از این درمان تأثیرگذار بر زندگی با یک مرور کاکرین به رهبری پروفسور لکس دویل (Professors Lex Doyle) و کارولین کروتر (Caroline Crowther) امکان‌پذیر شد.
لکس دویل، استاد افتخاری نوزادان در دانشگاه ملبورن می‌گوید: «اولین پیشنهادها مبنی‌بر اینکه سولفات منیزیم ممکن است از مغز نوزادان در برابر فلج مغزی محافظت کند، از مطالعات مشاهده‌ای بود که از آن برای مقاصد دیگر استفاده می‌شد. به نظر می‌رسد میزان فلج مغزی در نوزادان نارس که مادرانشان دارو را دریافت کرده‌اند کمتر باشد، اما شواهد قطعی نبود. کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌شده (Randomised Controlled Trial; RCT) به دنبال آن انجام شد و زمانی که ما مرور خود را - که نتایج پنج کارآزمایی را با هم ترکیب می‌کرد - در سال ۲۰۰۹ منتشر کردیم شواهد نشان داد سولفات منیزیم به شکلی آشکار در کاهش میزان فلج مغزی در اوایل دوران کودکی سودمند است.»
«مشاهده استقبال روزافزون از این مداخله در سراسر جهان، که اکنون به اکثریت مادران واجد شرایط در بسیاری از کشورها ارائه می‌شود، دلگرم‌کننده است. بااین حال، به دلیل غیرقابل پیش‌بینی بودن زایمان، رسیدن به ۱۰۰ درصد اطمینان غیرممکن است. برخی از زنان در روند زایمان زودرس خیلی سریع زایمان می‌کنند و هیچ فرصتی برای مداخله ندارند؛ در حالی که برخی دیگر «هشداری کاذب» را تجربه می‌کنند و حتی خیلی دیرتر زایمان می‌کنند.»
آینده تحقیقات سولفات منیزیم
با وجود شواهد واضح مبنی‌بر مقرون‌به‌صرفه بودن و تأثیرگذاری سولفات منیزیم، همه مادران آن را دریافت نمی‌کنند. شبکه ورمونت آکسفورد (The Vermont Oxford Network) داده‌های بیش از ۱۴۰۰ واحد نوزادان شرکت‌کننده را در سراسر جهان، عمدتاً در ایالات متحده، جمع‌آوری می‌کند. داده‌های آنها نشان می‌دهد که حدود دو سوم زنان واجد شرایط، سولفات منیزیم دریافت می‌کنند و این تعداد احتمالاً در سیستم‌هایی با منابع کمتر که در داده‌ها کمتر نشان‌داده شده‌اند، پایین‌تر است.
کارن در کنار پزشکان سراسر جهان برای توسعه امکانات با هدف کمک به افراد در سیستم‌هایی با منابع کمتر برای به‌کارگیری سولفات منیزیم همراه سایر مداخلات، برای کمک به نوزادان نارس کار کرد. در سرمقاله جدید خود در کتابخانه کاکرین، او بر افزایش جذب جهانی و اجرای تحقیقات در سیستم‌هایی با منابع کمتر تاکید دارد.
دکتر امیلی شپرد (Emily Shepherd) از مؤسسه تحقیقات سلامت و پزشکی استرالیای جنوبی و نویسنده اصلی مرور به‌روز شده کاکرین می‌گوید: «کارآزمایی‌های واردشده در مرور ما همگی از کشورهایی با درآمد بالا هستند؛ جایی که بیمارستان‌های نسبتاً مناسبی برای تزریق سولفات منیزیم و برآورده‌کردن الزامات نظارت بر مادر و جنین هستند. در سیستم‌هایی با منابع کمتر، این امر ممکن است همیشه امکان‌پذیر نباشد. برای مطالعات آتی تعیین حداقل دوز مؤثر و رژیم‌های دارویی جایگزین یا ساده‌تر، به ویژه تجویز داخل عضلانی، برای کمک به اجرای گسترده از جمله در کشورهای با درآمد کم و متوسط مفید خواهد‌بود.»
ما به تحقیقات بیشتری نیاز داریم تا سایر سوالات را برای کمک به اجرای بهینه بررسی کنیم. به‌عنوان مثال، آیا بهتر است که دارو به‌محض اینکه زنان با زایمان زودرس به بیمارستان مراجعه کردند تجویز شود یا تاحدامکان نزدیک به زایمان؟ آیا فواید آن صرف‌نظر از اینکه نوزادان چقدر زود به دنیا می‌آیند، یکسان است؟ ما درحال‌حاضر درحال انجام یک پروژه تحقیقاتی جدید برای بررسی برخی از این سوالات بر اساس داده‌های موجود هستیم که امیدواریم به استانداردسازی توصیه‌های بین‌المللی و ترجمه آن کمک کند. امید ما این است زنانی که فرزندانشان احتمالاً سودی از درمان نخواهند برد، بی جهت در معرض آن قرار نگیرند و همچنین درمان به همه زنان سرتاسر جهان که فرزندانشان احتمالاً از آن سود خواهند برد، ارائه شود.»
چهارشنبه ۷ آذر ۱۴۰۳