دو مطالعه مروری جدید کاکرین، شواهد قوی و منسجمی را نشان میدهند که واکسنهای HPV در پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم و تغییرات پیشسرطانی مؤثر هستند، بهویژه زمانیکه جوانان پیشاز مواجهه با ویروس واکسینه شوند.
دخترانی که پیشاز ۱۶ سالگی واکسینه شدند، ۸۰ درصد کمتر در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار داشتند. مطالعات تائید میکنند که واکسنهای HPV احتمالاً فقط عوارض جانبی خفیف و گذرا را، مانند درد بازو، نیز ایجاد میکنند. این مرورها توسط موسسه ملی تحقیقات سلامت و مراقبت (NIHR) پشتیبانی شدند.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) خانوادهای از ویروسهای رایج است، از جمله ویروسهایی که باعث ایجاد زگیلهای پوستی میشوند. درحالیکه بسیاری از انواع HPV بیضرر هستند، انواع «پرخطر» آن میتوانند باعث بروز سرطان دهانه رحم (cervix)، مقعد (anus)، آلت تناسلی مردانه (penis)، فرج (vulva)، واژن (vagina)، و گلو (throat) شوند، و برخی دیگر زگیلهای آنوژنیتال (anogenital warts) را ایجاد میکنند.
سرطان دهانه رحم چهارمین سرطان شایع در زنان در سراسر جهان بوده، و سالانه بیش از ۳۰۰هزار مورد مرگومیر ناشی از آن، اغلب در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط، رخ میدهد. مطالعات مروری جدید تائید میکنند که واکسیناسیون علیه HPV میتواند از ابتلا به اکثر این سرطانها پیشگیری کند.
شواهد بهدستآمده از کارآزمایی بالینی از اثربخشی و بیخطر بودن آن پشتیبانی میکند
نخستین مرور بر کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده متمرکز بود و ۶۰ مطالعه را با ۱۵۷هزار و ۴۱۴ شرکتکننده وارد کرد. آنها دریافتند که همه واکسنهای HPV در پیشگیری از ابتلا به عفونتهایی که میتوانند منجر به بروز سرطان و دیگر بیماریهای مرتبط با HPV شوند، مؤثر بوده، و هیچ شواهدی دال بر نگرانی جدی در مورد آسیب ناشی از آنها وجود ندارد.
از آنجا که سرطانهای ناشی از HPV میتوانند سالها طول بکشند تا ایجاد شوند، اکثر مطالعات، شرکتکنندگان را به اندازه کافی پیگیری نکردند تا تاثیرات مستقیم آن بر خود سرطان بررسی شود. بااینحال، واکسنهایی مانند سرواریکس (Cervarix)، گارداسیل (Gardasil) و Gardasil-9 تغییرات پیشسرطانی را در دهانه رحم و دیگر بافتها در افراد ۱۵ تا ۲۵ ساله، همچنین تعداد افرادی را که به درمان بیماریهای مرتبط با HPV نیاز داشتند، کاهش دادند. واکسنهایی که شامل محافظت در برابر انواع HPV مرتبط با سرطان بودند، خطر ابتلا به زگیلهای آنوژنیتال را بهطور قابلتوجهی کم کردند.
عوارض جانبی کوتاهمدت مانند درد خفیف یا تورم در محل تزریق شایع بودند، اما عوارض جانبی جدی، نادر بوده و با نرخهای مشابهی در هر دو گروه واکسن و کنترل رخ دادند.
«هانا برگمن (Hanna Bergman)»، نویسنده همکار، میگوید: «کارآزماییهای بالینی هنوز نمیتوانند تصویر کاملی را از سرطان دهانه رحم به ما ارائه دهند، زیرا سرطانهای مرتبط با HPV میتوانند سالها طول بکشند تا ایجاد شوند. با این اوصاف، شواهد حاصل از این کارآزماییها تائید میکند که واکسنهای HPV در پیشگیری از ابتلا به عفونتهایی که منجر به بروز سرطان میشوند، بسیار مؤثر هستند، بدون آنکه هیچ نشانهای از نگرانیهای جدی در مورد ایمنی آنها به دست آمده باشد.»
شواهد دنیای واقعی، محافظت طولانیمدت را تائید میکند
مطالعه مروری دوم، شواهد حاصل از ۲۲۵ مطالعه را با بیشاز ۱۳۲ میلیون نفر از کشورهای مختلف تجزیهوتحلیل کرد. این مطالعه به بررسی طراحیهای مطالعات مشاهدهای، از جمله مطالعات انجامشده در سطح جمعیت، که پیامدها را پیشاز و پساز معرفی واکسن مقایسه کردند، پرداخت. یافتهها نشان میدهند که واکسیناسیون HPV خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم و تغییرات پیشسرطانی دهانه رحم را به وضوح کاهش میدهد. نتایج از مطالعاتی با طراحیهای متفاوت در طول دورههای مختلف پیگیری به دست آمدند.
دخترانی که در سن ۱۶ سالگی یا پیشاز آن واکسینه شدند، ۸۰ درصد کمتر از دختران واکسینهنشده در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار داشتند. این مرور همچنین کاهش قابلتوجهی را در تغییرات پیشسرطانی (معروف به CIN2+ و CIN3+)، و زگیلهای آنوژنیتال که در اثر عفونت HPV نیز ایجاد میشوند، نشان داد. میزان کاهش خطر در افرادی که واکسن HPV را در سن ۱۶ سالگی یا پیشاز آن دریافت کردند، بیشتر بود.
نکته مهم آن است که، این مرور هیچ شواهدی را برای تائید ادعاهایی مبنی بر اینکه واکسیناسیون HPV خطر بروز عوارض جانبی جدی را افزایش میدهد، نیافت. با مقایسه عوارض جانبی ادعاشده و دادههای پیگیری برگرفته از مطالعات، تیم محققان هیچ ارتباطی را میان عوارض جانبی جدی گزارششده و واکسیناسیون HPV به دست نیاورد.
«نیکلاس هنشکه (Nicholas Henschke)»، نویسنده همکار، معتقد است: «ما اکنون شواهد روشن و منسجمی را از سراسر جهان در اختیار داریم که نشان میدهد واکسیناسیون HPV از بروز سرطان دهانه رحم پیشگیری میکند. یک یافته مهم آن بود که عوارض جانبی رایج گزارششده از واکسن، که اغلب در رسانههای اجتماعی به آنها پرداخته میشوند، هیچ شواهدی دال بر ارتباط واقعی با واکسیناسیون نداشتند.»
تأثیر جهانی و گامهای بعدی
دو مرور کاکرین، در کنار هم، جامعترین و بهروزترین شواهد را در مورد واکسیناسیون HPV تا به امروز ارائه میدهند که از مطالعات واقعی در مقیاس بزرگ و کارآزماییهای بالینی دقیق استخراج شدند. شواهد حاکی از آن است که واکسیناسیون HPV یک اقدام بیخطر و بسیار مؤثر برای سلامت عمومی است که قادر به پیشگیری از بروز سرطانهایی است که سالانه صدها هزار نفر را تحت تأثیر قرار میدهند.
این یافتهها بر توصیههای جهانی برای واکسینه کردن دختران و پسران، در حالت ایدهآل پیشاز ۱۶ سالگی، در جهت دستیابی به بیشترین محافظت در برابر سرطانهای مرتبط با HPV صحّه میگذارند. زمانیکه واکسیناسیون پیشاز اولین رابطه جنسی و مواجهه با ویروس انجام شود، محافظت قویتری حاصل میشود.
دکتر «جو موریسون (Jo Morrison)»، نویسنده ارشد، مشاور انکولوژی زنان در Somerset NHS Foundation Trust و دانشیار افتخاری در دانشگاه Exeter، میگوید: «این مطالعات تائید میکنند که واکسیناسیون HPV در اوایل نوجوانی میتواند از ابتلا به سرطان پیشگیری کرده و جان افراد را نجات دهد. واکسیناسیون پسران و دختران، محافظت از همه را افزایش میدهد. با گذشت زمان، تأثیر واکسیناسیون را نیز بر سرطانهای دیگر، از جمله سرطانهایی که مردان را درگیر میکنند، خواهیم دید.»
بااینحال، نویسندگان به برخی از شکافهای شواهد نیز اشاره میکنند. بیشتر تحقیقات در کشورهایی با سطح درآمد بالا انجام شدند، به این معنی که انجام مطالعات بیشتری در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط، جاییکه سرطان دهانه رحم شایعتر است و برنامههای غربالگری وجود ندارند، مورد نیاز است؛ در این کشورهاست که واکسیناسیون HPV تأثیر مثبتتری خواهد داشت. با این وجود، برای دستیابی به هدف سازمان جهانی بهداشت که ریشهکنی سرطان دهانه رحم است، میزان بالای واکسیناسیون HPV، غربالگری دهانه رحم و درمان ضایعات پیشسرطانی شناساییشده با غربالگری همچنان حیاتی است.
دکتر «موریسون (Morrison)» میگوید: «به دست آوردن دادههای بلندمدتتر، درک ما را از چگونگی محافظت واکسیناسیون HPV در برابر سرطان در طول عمر تقویت خواهند کرد. درحالیکه اکنون دادههای کافی را برای مشاهده تأثیر مفید واکسیناسیون HPV بر سرطانهای دهانه رحم در اختیار داریم، که اغلب در زنان جوانتر ایجاد میشوند، دههها طول خواهد کشید تا تأثیر واکسیناسیون بر سرطانهای فرج، اطراف مقعد، آلت تناسلی مردانه و سر و گردن که اغلب در سنین بالاتر ایجاد میشوند، بهطور کامل درک شود.»
لینکهای مرتبط:
- مرور متمرکز بر کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده را بخوانید.
- مرور متمرکز بر مطالعات مشاهدهای را بخوانید.
جمعه ۷ آذر ۱۴۰۴