شواهد جدیدی که اخیراً منتشر شده نشان می‌دهد مکمل‌های امگا ۳ بر روی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی یا بروز مرگ بدون تأثیر یا دارای اثر کم هستند.
امگا ۳ یک نوع چربی است. برای حفظ سلامتی، مقادیر کم از چربی‌های امگا ۳ ضروری است که در غذاهایی که می‌خوریم، یافت می‌شوند. اصلی‌ترین انواع چربی‌های امگا ۳ شامل آلفالینولنیک اسید (ALA)، ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و دوکوساهگزانوئیک اسید (DHA) است. ALA معمولاً در منابع گیاهی مانند دانه‌ها و آجیل یافت می‌شود (گردو و کلزا منابع سرشار آن هستند). EPA و DHA که چربی‌های امگا ۳ زنجیره‌بلند نامیده می‌شوند، به‌صورت طبیعی در (گوشت) ماهیان چرب مانند سالمون و روغن‌های ماهی شامل روغن کبد ماهی کاد یافت می‌شوند.
افزایش مصرف چربی‌های امگا ۳ به‌صورت وسیعی در سطح جهانی ترویج می‌شود. چرا که این باور مرسوم وجود دارد که این مواد می‌توانند در برابر بیماری‌های قلبی محفاظت ایجاد کنند. بیش از یک مکانیسم محتمل برای توجیه عملکرد حفاظتی این مواد در برابر بیماری‌های قلبی وجود دارد که شامل کاهش فشار خون یا کاهش کلسترول است. چربی‌های امگا ۳ در حال حاضر به‌عنوان مکمل، بدون نیاز به نسخه و به صورت وسیع خریداری و مصرف می‌گردند.
یک مرور ساختارمند جدید در کاکرین، نتایج ۷۹ کارآزمایی تصادفی بر روی ۱۱۲۰۵۹ نفر را ترکیب کرده است. این مطالعات اثرات مصرف اضافی امگا ۳ در مقایسه با مصرف معمول یا کمتر امگا ۳ را بر روی قلب و گردش خون بررسی می‌کنند. از این بین ۲۵ مطالعه به دلیل طراحی و اجرای خوب به‌عنوان نتایج بسیار معتبر ارزیابی شدند.
این مطالعات شامل زنان و مردان می‌شوند که برخی افراد سالم و برخی دارای بیماری بودند. شرکت‌کنندگان در مطالعات، افرادی از آمریکای شمالی، اروپا، استرالیا و آسیا بودند. شرکت‌کنندگان به صورت تصادفی در یکی از گروه‌هایی قرار می‌گرفتند که حداقل برای یک سال یا مصرف امگا ۳ را افزایش دهند و یا مصرف عادی چربی را حفظ نمایند. اغلب مطالعات به مقایسه تأثیر استفاده از کپسول‌های حاوی مکمل امگا ۳ زنجیره بلند در برابر دارونما پرداخته بودند. تنها تعداد کمی از مطالعات مصرف ماهی کامل را ارزیابی کرده بودند. اغلب کارآزمایی‌های ALA، چربی‌های امگا ۳ را به فرآورده‌هایی مانند مارگارین اضافه کرده و این غذاهای غنی‌شده از امگا ۳ یا منابع غذایی غنی از ALA مانند گردو را به افراد حاضر در گروه مداخله و غذاهای معمول (غنی‌نشده) را به گروه کنترل داده بودند.
محققین کاکرین دریافتند که افزایش میزان امگا ۳ زنجیره‌بلند در صورتی هم که اثری سودمند بر نتایج مورد ارزیابی داشته باشد، این اثر به‌صورت جزئی است. آنها به شواهدی با اعتبار بالا دست یافتند که نشان می‌دهد چربی‌های امگا ۳ زنجیره‌بلند بر خطر مرگ (به هر علت) بدون اثر هستند یا اثر ناچیز دارند. خطر مرگ در افرادی که مصرف چربی‌های امگا ۳ بالایی داشتند ۸/۸ درصد و در افراد گروه کنترل ۹ درصد بود.
آنها همچنین دریافتند که مصرف اضافی چربی‌های امگا ۳ زنجیره‌بلند (شامل EPA و DHA) که عمدتاً توسط مکمل‌ها صورت گرفته است، احتمالاً روی خطر حوادث قلبی-عروقی، مرگ‌های ناشی از عروق کرونری قلب، بیماری‌های عروق کرونری قلب، سکته مغزی یا اختلالات قلبی بدون تأثیر یا با اثر کم بوده است. چربی‌های امگا ۳ زنجیره‌بلند احتمالاً مقداری چربی خون، تری‌گلیسرید و کلسترول HDL را کاهش داده است. کاهش تری‌گلیسرید احتمال دارد اثر حفاظتی در برابر بیماری‌های قلبی داشته باشد، اما کاهش HDL اثر متضاد دارد و اثر کاهش تری‌گلیسرید را خنثی می‌کند. محققین اطلاعات مربوط به مضرات را از مطالعات جمع‌آوری کردند، با این وجود اطلاعات در مورد خونریزی و لخته خونی بسیار محدود گزارش شده بود.
این مرور ساختارمند نشان می‌دهد که مصرف ALA اضافی از طریق غذا یا مکمل احتمالاً بر مرگ‌های قلبی-عروقی یا مرگ به دلایل دیگر اثر کمی دارد یا بدون تأثیر است. با این وجود مصرف ALA اضافی احتمالاً باعث می‌شود خطر اختلالات قلبی از ۳/۳ درصد به ۶/۲ درصد کاهش یابد. گروه مطالعه مروری دریافت که میزان کاهش حوادث قلبی-عروقی با ALA آنچنان کم است که لازم است ۱۰۰۰ نفر مصرف ALA را افزایش دهند تا این افزایش در یکی از آنها سودمند واقع شود. نتایج مشابهی برای مرگ قلبی-عروقی نیز وجود داشت. محققین به اطلاعات کافی دست پیدا نکردند تا بتوانند خطر خونریزی یا تشکیل لخته خونی به خاطر مصرف ALA را اندازه‌گیری کنند.
افزایش مصرف امگا ۳ زنجیره‌بلند یا ALA احتمالاً تأثیری بر وزن بدن یا چاقی ندارد.
نویسنده اصلی گروه، دکتر Lee Hooper از دانشگاه East Anglia در بریتانیا می‌گوید: «ما از صحت نتایج این مطالعه مروری مطمئن هستیم؛ نتایجی که با این باور معروف که مکمل‌های امگا ۳ زنجیره‌بلند از قلب محافظت می‌کنند، در تضاد است. این مطالعه مروری وسیع شامل جمع‌آوری اطلاعات از چندین هزار فرد در طول زمان‌های طولانی است. با وجود همه این اطلاعات، ما اثرات حفاظتی را مشاهده نکردیم.
«این مطالعه مروری شواهد خوبی فراهم کرده است که نشان می‌دهد مکل‌های امگا ۳ زنجیره‌بلند (روغن ماهی، EPA یا DHA) سودی برای سلامت قلب، کاهش خطر سکته مغزی یا مرگ به دلایل گوناگون ندارد. اغلب مطالعات قابل اعتماد به صورت مکرر نشان داده‌اند که چربی‌های امگا ۳ زنجیره‌بلند برای سلامت قلبی-عروقی بی‌اثر یا کم‌اثر است. از طرف دیگر، در حالی که ماهی چرب یک غذای سالم است، بر اساس معدود کارآزمایی‌های موجود مشخص نیست که مصرف بیشتر ماهی چرب بتواند از قلب ما محافظت کند.
این مطالعه مروری شواهدی با کیفیت متوسطی پیدا کرد که بر اساس آن ALA موجود در روغن‌های گیاهی (مثل روغن کلزا یا روغن کانولا) و آجیل‌ها (خصوصاً گردو) ممکن است تا حدودی در مقابل برخی بیماری‌های قلبی و گردش خون اثر حفاظتی داشته باشد. در هر صورت این تأثیر خیلی کم است: از هر ۱۴۳ نفر که ALA اضافی مصرف می‌کنند، تنها در یک نفر ممکن است از به وجود آمدن اختلالات ضربان قلب (آریتمی) جلوگیری شود. یک هزار فرد لازم است تا مصرف ALA را افزایش دهند تا از مرگ یکی از آنها در اثر بیماری عروق کرونری یا حادثه قلبی-عروقی جلوگیری شود. ALA یک اسید چرب ضروری است و جزء مهمی از رژیم غذایی متعادل محسوب می‌شود و افزایش مصرف آن ممکن است کمی در پیشگیری یا درمان بیماری‌های قلبی-عروقی سودمند باشد».
این انتشار رسانه‌ای را به زبان‌های آلمانی، ژاپنی و مالایی بخوانید.
ارجاع کامل:
Abdelhamid AS, Brown TJ, Brainard JS, Biswas P, Thorpe GC, Moore HJ, Deane KHO, AlAbdulghafoor FK, Summerbell CD, Worthington HV, Song F, Hooper L. Omega 3 fatty acids for the primary and secondary prevention of cardiovascular disease. Cochrane Database of Systematic Reviews 2018, Issue 7. Art. No.: CD003177. DOI: 10.1002/14651858.CD003177.pub3.
برای اطلاعات بیشتر و پرسش رسانه‌ای، از راه زیر تماس بگیرید:
Katie Abbotts
Media Officer, Cochrane
M +44(0) 7810 504380
E kabbotts@cochrane.org or pressoffice@cochrane.org
Dr. Lee Hooper
Norwich Medical School
University of East Anglia
Norwich Research Park
Norwich
Norfolk, UK
E l.hooper@uea.ac.uk
سهشنبه، ۳۰ مرداد ۱۳۹۷